De gemeente Urk heeft ongeveer 19.000 inwoners en ruim 200 straten. Van al die straten eindigen maar vijftien straatnamen op '-straat'. Is dat niet wat weinig? Ja, met Urk is inderdaad wat raars aan de hand.
De oudste bebouwing van Urk staat in het 'Oude Dorp'. Rond 1900 stond daar aan de haven een wirwar aan huizen, waar nauwelijks een stratenplan in te herkennen was. In 1902 bepaalde burgemeester Van Suchtelen van de Haare dat daar wat meer structuur in moest komen. Het bleek niet handig om de huizen per straat in te delen en de straten een naam te geven, want dan bleven er overal losse huizen over. Men besloot daarom om de huizen te groeperen in wijken, en men noemde dat... 'wijken'. Die wijken werden genummerd van 1 tot en met 6. De wijk aan de haven werd Wijk 1 en de wijk rondom de vuurtoren werd Wijk 3. Later kwamen er ook nog Wijk 7 en Wijk 8 bij. Per wijk werden de huizen genummerd. Je adres was dan bijvoorbeeld Wijk 3-17 of Wijk 5-12.
In 1911 bracht prins Hendrik, de echtgenoot van koningin Wilhelmina, een bezoek aan Urk. Bij die gelegenheid werd snel een lange straat midden door het dorp de Prins Hendrikstraat gedoopt. En zo kregen in de loop der tijd meerdere straten in de Wijken een eigen naam. Na de Tweede Wereldoorlog werden bijvoorbeeld enkele straten genoemd naar Urkers die in de oorlog waren omgekomen: het Harmen Visserplein, de Pieter Brouwerstraat, de Pieter Hakvoortstraat, de Pieter Hoekmanstraat, de Pieter Romkesstraat en de Hessel Hoefnagelstraat (best opmerkelijk: bijna alle Urkse oorlogshelden heten 'Pieter'). En zo kwamen er ook nog straatnamen in gebruik zoals de Vuurtorenstraat, de Raadhuisstraat en de Schoolstraat. Het leverde wel een verwarrende situatie op, want de meeste van deze straatnamen liepen door verschillende Wijken. Hoewel de alternatieve straatnamen wel eigen straatnaamborden kregen, zijn ze nooit offcieel geregistreerd. Tot op de dag van vandaag zijn Wijk 1 tot en met Wijk 8 nog steeds de officiële straatnamen van het oude deel van Urk!
Na de Tweede Wereldoorlog begon Urk langzaam te groeien, en daarmee kwamen er nieuwe wijken bij. Ten noorden van het Oude Dorp kwam een wijk met straatnamen die goed passen bij die tijd, zoals de Arubastraat, de Surinamestraat en de Koningin Julianastraat. Ook de burgemeester die structuur bracht in de stratenchaos werd daar geëerd met een eigen straat: de Burgemeester van Suchtelenlaan. Ook bij de volgende uitbreiding eind jaren vijftig bleven de straatnamen nog redelijk conventioneel, met bijvoorbeeld de Pinksterbloemstraat, de Boterbloemstraat en de Blauwe Zeedistelstraat. Daarna haakte Urk gewoon aan bij de trend in straatnamenland om wat creatievere thema's aan te spreken en het tot dan toe verplichte achtervoegsel los te laten. In de jaren zestig kwamen bijvoorbeeld de Schelpenhoek en de Waaiershoek erbij. En vervolgens de Rotholm, de Nieuwe Klif en De Reede. In de jaren tachtig gevolgd door prachtige namen zoals de Kreil, de Gammels en de Ramswelle. Kamperzand, Muiderzand en Kooizand. Duinriet, Wilgenroos, Kamvaren. Bergeend, Tuinfluiter, Reiger. De Plecht, De Brug, De Mast. En de nieuwste aanwinsten zijn Wimpel, Toplicht, Fuik en Kotter. En daarmee zijn we met onze vissersboot zo te zien weer terug in de haven van Urk.
Urk heeft dus relatief veel creatieve en moderne straatnamen en relatief weinig historische straatnamen in het oude centrum. Dat verklaart waarom zo weinig straten een naam hebben die op -straat eindigt; dat is in Urk minder dan 7% en slechts 5% van de straten eindigt op -weg. Als we de officieuze straatnamen in het centrum stiekem ook meetellen, stijgt het aandeel straat-straten tot net boven de 13%. Ter vergelijking: in Lelystad eindigt 17% van de straatnamen op -straat, en in Zutphen is dat zelfs 50%! Er zijn dus letterlijk amper straten, velden of wegen te bekennen op Urk. En dat maakt Urk wel bijzonder.
In 1911 bracht prins Hendrik, de echtgenoot van koningin Wilhelmina, een bezoek aan Urk. Bij die gelegenheid werd snel een lange straat midden door het dorp de Prins Hendrikstraat gedoopt. En zo kregen in de loop der tijd meerdere straten in de Wijken een eigen naam. Na de Tweede Wereldoorlog werden bijvoorbeeld enkele straten genoemd naar Urkers die in de oorlog waren omgekomen: het Harmen Visserplein, de Pieter Brouwerstraat, de Pieter Hakvoortstraat, de Pieter Hoekmanstraat, de Pieter Romkesstraat en de Hessel Hoefnagelstraat (best opmerkelijk: bijna alle Urkse oorlogshelden heten 'Pieter'). En zo kwamen er ook nog straatnamen in gebruik zoals de Vuurtorenstraat, de Raadhuisstraat en de Schoolstraat. Het leverde wel een verwarrende situatie op, want de meeste van deze straatnamen liepen door verschillende Wijken. Hoewel de alternatieve straatnamen wel eigen straatnaamborden kregen, zijn ze nooit offcieel geregistreerd. Tot op de dag van vandaag zijn Wijk 1 tot en met Wijk 8 nog steeds de officiële straatnamen van het oude deel van Urk!
Na de Tweede Wereldoorlog begon Urk langzaam te groeien, en daarmee kwamen er nieuwe wijken bij. Ten noorden van het Oude Dorp kwam een wijk met straatnamen die goed passen bij die tijd, zoals de Arubastraat, de Surinamestraat en de Koningin Julianastraat. Ook de burgemeester die structuur bracht in de stratenchaos werd daar geëerd met een eigen straat: de Burgemeester van Suchtelenlaan. Ook bij de volgende uitbreiding eind jaren vijftig bleven de straatnamen nog redelijk conventioneel, met bijvoorbeeld de Pinksterbloemstraat, de Boterbloemstraat en de Blauwe Zeedistelstraat. Daarna haakte Urk gewoon aan bij de trend in straatnamenland om wat creatievere thema's aan te spreken en het tot dan toe verplichte achtervoegsel los te laten. In de jaren zestig kwamen bijvoorbeeld de Schelpenhoek en de Waaiershoek erbij. En vervolgens de Rotholm, de Nieuwe Klif en De Reede. In de jaren tachtig gevolgd door prachtige namen zoals de Kreil, de Gammels en de Ramswelle. Kamperzand, Muiderzand en Kooizand. Duinriet, Wilgenroos, Kamvaren. Bergeend, Tuinfluiter, Reiger. De Plecht, De Brug, De Mast. En de nieuwste aanwinsten zijn Wimpel, Toplicht, Fuik en Kotter. En daarmee zijn we met onze vissersboot zo te zien weer terug in de haven van Urk.
Urk heeft dus relatief veel creatieve en moderne straatnamen en relatief weinig historische straatnamen in het oude centrum. Dat verklaart waarom zo weinig straten een naam hebben die op -straat eindigt; dat is in Urk minder dan 7% en slechts 5% van de straten eindigt op -weg. Als we de officieuze straatnamen in het centrum stiekem ook meetellen, stijgt het aandeel straat-straten tot net boven de 13%. Ter vergelijking: in Lelystad eindigt 17% van de straatnamen op -straat, en in Zutphen is dat zelfs 50%! Er zijn dus letterlijk amper straten, velden of wegen te bekennen op Urk. En dat maakt Urk wel bijzonder.
Reacties
De naam Prins Hendrikstraat ontbreekt in de Basisregistraties adressen en gebouwen (BAG). Dat is in strijd met de Wet basisregistraties adressen en gebouwen. Het brondocument had ingeschreven moeten zijn in het adressenregister. De panden met de adressen Wijk 4, huisnummer 5 t/m 23, en Wijk 2, huisnummers 89 t/m 106, liggen feitelijk in de Prins Hendrikstraat. Mogelijk liggen er nog meer panden in deze straat.
Wijknamen worden in de BAG geregistreerd als openbare ruimten van het type 'administratief gebied', maar Wijk 2 (openbare ruimte ID 0184300000000980) en Wijk 4 (openbare ruimte ID 0184300000001000) zijn openbare ruimten van het type 'weg'.
Voor een aantal andere straatnamen in Wijk 1 t/m Wijk 8 geldt vermoedelijk hetzelfde. Waarom houdt het gemeentebestuur van Urk zich niet aan de wet?
Volgens de Basisregistraties adressen en gebouwen (BAG) is Hoog Soeren (openbare ruimte ID 0200300022491518) een openbare ruimte van het type 'weg' in de woonplaats Hoog Soeren. De 'straatnaam' is in dit geval gelijk aan de woonplaatsnaam. De huisnummers lopen van 2 t/m 142 en 3 t/m 129.
Behalve de 'straatnaam' Hoog Soeren zijn er nog andere namen van openbare ruimten in de woonplaats Hoog Soeren: Aardhuis, Alverschotenseweg, Amersfoortseweg, Assel, Haslo en Pomphulweg (allemaal met huisnummers) en Kampsteeg en Soerenseweg (zonder huisnummers). De meeste panden aan de Pomphulweg hebben evenwel een huisnummer dat gekoppeld is aan de openbare ruimte met de naam Hoog Soeren.
@Peter: Hoog Soeren heeft dus wel een aantal straatnamen. Niet heel veel, maar dat is niet ongebruikelijk voor een dorp met 250 inwoners waarvan een redelijk deel aan onverharde wegen woont. Maar de straatnamen die ze hebben, zijn inderdaad geen '-straat'-namen.