Er zijn in Nederland drie straatnamen met de familienaam 'Wttewaall' erin. Waar komt die naam vandaan? En veel belangrijker nog: hoe spreek je die naam in hemelsnaam uit?
In Kampen hebben ze een Wttewaall van Stoetwegenstraat, in Pijnacker een Freule Wttewaall van Stoetwegensingel en in Amsterdam een Freule Wttewaalpad. De straat in Kampen is genoemd naar jonkheer Henri Assuërus Wttewaall van Stoetwegen. Hij werd in 1866 lid van de Tweede Kamer, maar overleed al een paar maanden later. Daarvoor was hij ruim twintig jaar burgemeester van Kampen geweest. De andere twee straatnamen zijn genoemd naar zijn achterkleindochter freule Christine Wilhelmine Isabelle Wttewaall van Stoetwegen, roepnaam 'Bob'. Zij zat iets langer in de Tweede Kamer: van 1945 tot 1971, dus meer dan een kwart eeuw. Ze kwam in die tijd onder andere op voor de rechten van de vrouw en die van het koningshuis. Het was een vrolijke en vriendelijke vrijgezelle dame, maar ook een eigenwijze en eigengereide tante en mede daardoor bijzonder populair. Een leuke anekdote is dat ze in november 1970 na een lang, vermoeiend en verwarrend debat over het belastingplan midden in de nacht een memorabele uitspraak deed: "Dit is gekkenwerk. Ik stel voor, thans de vergadering te sluiten." Daarmee zei ze eigenlijk gewoon wat iedereen dacht.
Allemaal fijn om te weten, maar hoe moet je 'Wttewaall' nou uitspreken? Is het misschien gewoon 'Wittewaal', waarbij er een i is weggevallen? Je zou het bijna denken. Op internet komt de naam 'Wittewaall van Stoetwegen' ook best vaak voor met die extra i. De straat in Kampen staat als Wittewaall van Stoetwegenstraat op Google Maps. En aan het Freule Wttewaalpad in Amsterdam werden officiële straatnaamborden opgehangen met 'Freule Wittewaalpad' erop. Toen de gemeente erop werd gewezen dat die schrijfwijze fout was - er staat een i te veel en aan het eind ook nog een l te weinig - werden op alle bordjes de i's met blauwe verf weggewerkt. Dat is weer eens wat anders dan puntjes op de i zetten...
Die W is een bijzondere letter. Misschien heb je je wel eens afgevraagd waarom Engelsen het een 'double-joe' noemen, een dubbele u. Dat is omdat het dat oorspronkelijk ook was! In de middeleeuwen maakte men nog geen onderscheid tussen de u en de v, en voor een dubbele u (of een dubbele v) ging men op een gegeven moment een w als teken gebruiken. In de W van 'Wttewaall' zie je dat nog steeds terug. Het geslacht Wttewaall kwam oorspronkelijk uit Tull en 't Waal, of zoals men dat vroeger zei "uut Twaall". Die dubbele U werd geschreven als W en de familienaam werd zo Wttewaall. De correcte uitspraak van de achternaam is dus 'Uutewaal'.
Tja, Wttewaall van Stoetwegen. Zo'n naam is natuurlijk prachtig en bijzonder, maar vanwege de onduidelijkheid over de schrijfwijze en de uitspraak helemaal niet geschikt voor een straatnaam. Toch zijn er dus in Nederland een een straat, een pad en een singel naar genoemd. In Kampen wilde men aan het begin van de twintigste eeuw gewoon een straat naar de voormalig burgemeester noemen, zoals dat overal wel gebeurt. In Amsterdam ligt het pad in een buurt waar allemaal politici zijn vernoemd, zoals Willem Drees, Marga Klompé en Piet Lieftinck. In Pijnacker ligt de singel in een wijk waar alle straten naar beroemde vrouwen zijn genoemd, waaronder Aagje Deken en Fien de la Mar.
In Zutphen is trouwens een jaar of twintig geleden ook nog een straat naar de freule genoemd, in een wijk waar net als in Pijnacker het thema 'beroemde vrouwen' is. Ook hier hebben ze straten die zijn genoemd naar Marga Klompé, Aagje Deken en Fien de la Mar, maar er ligt ook een straat die simpelweg Freulepark heet. Daarvan weet iedereen hoe je het uitspreekt.
Allemaal fijn om te weten, maar hoe moet je 'Wttewaall' nou uitspreken? Is het misschien gewoon 'Wittewaal', waarbij er een i is weggevallen? Je zou het bijna denken. Op internet komt de naam 'Wittewaall van Stoetwegen' ook best vaak voor met die extra i. De straat in Kampen staat als Wittewaall van Stoetwegenstraat op Google Maps. En aan het Freule Wttewaalpad in Amsterdam werden officiële straatnaamborden opgehangen met 'Freule Wittewaalpad' erop. Toen de gemeente erop werd gewezen dat die schrijfwijze fout was - er staat een i te veel en aan het eind ook nog een l te weinig - werden op alle bordjes de i's met blauwe verf weggewerkt. Dat is weer eens wat anders dan puntjes op de i zetten...
Die W is een bijzondere letter. Misschien heb je je wel eens afgevraagd waarom Engelsen het een 'double-joe' noemen, een dubbele u. Dat is omdat het dat oorspronkelijk ook was! In de middeleeuwen maakte men nog geen onderscheid tussen de u en de v, en voor een dubbele u (of een dubbele v) ging men op een gegeven moment een w als teken gebruiken. In de W van 'Wttewaall' zie je dat nog steeds terug. Het geslacht Wttewaall kwam oorspronkelijk uit Tull en 't Waal, of zoals men dat vroeger zei "uut Twaall". Die dubbele U werd geschreven als W en de familienaam werd zo Wttewaall. De correcte uitspraak van de achternaam is dus 'Uutewaal'.
Tja, Wttewaall van Stoetwegen. Zo'n naam is natuurlijk prachtig en bijzonder, maar vanwege de onduidelijkheid over de schrijfwijze en de uitspraak helemaal niet geschikt voor een straatnaam. Toch zijn er dus in Nederland een een straat, een pad en een singel naar genoemd. In Kampen wilde men aan het begin van de twintigste eeuw gewoon een straat naar de voormalig burgemeester noemen, zoals dat overal wel gebeurt. In Amsterdam ligt het pad in een buurt waar allemaal politici zijn vernoemd, zoals Willem Drees, Marga Klompé en Piet Lieftinck. In Pijnacker ligt de singel in een wijk waar alle straten naar beroemde vrouwen zijn genoemd, waaronder Aagje Deken en Fien de la Mar.
In Zutphen is trouwens een jaar of twintig geleden ook nog een straat naar de freule genoemd, in een wijk waar net als in Pijnacker het thema 'beroemde vrouwen' is. Ook hier hebben ze straten die zijn genoemd naar Marga Klompé, Aagje Deken en Fien de la Mar, maar er ligt ook een straat die simpelweg Freulepark heet. Daarvan weet iedereen hoe je het uitspreekt.
Reacties
Er blijkt nóg een straatnaam te zijn die naar een Wttewaal genoemd is: de Burgemeester Wttewaallweg in Lochem. Die is genoemd naar Frederik Willem Reinhard Wttewaall.